Quê Bác – hai tiếng thân thương đã đi vào lòng bao thế hệ người dân Việt Nam và du khách quốc tế. Ngày 10/5/2012, Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An - gọi tắt là Khu di tích Kim Liên vinh dự được công nhận là Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt.
Đây thực sự là niềm vui, niềm vinh dự của người dân Nghệ An – nơi tự hào là quê hương của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.
Khu Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Kim Liên thuộc địa bàn 2 xã Kim Liên và xã Nam Giang, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. Nơi đây có chức năng bảo quản, lưu giữ và phát huy các giá trị di sản văn hóa về Chủ tịch Hồ Chí Minh tại quê hương, đồng thời mở cửa đón khách tham quan, dâng hương phúng viếng.
Khu di tích Kim Liên bao gồm các cụm di tích chính:
Cụm di tích Quê nội
Địa điểm: Làng Sen, xã Kim Liên, huyện Nam Đàn
- Nhà cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc: do nhân dân làng Sen cùng nhau xây dựng, làm quà mừng dịp cụ đỗ Phó bảng khoa thi Hội năm 1901, gồm các hạng mục: nhà chính, nhà ngang, cổng, sân, vườn. Đặc biệt, trong nhà còn lưu giữ được nhiều hiện vật có giá trị lịch sử, như hai bộ phản gỗ, chiếc giường, rương đựng lương thực, chiếc tủ đứng hai ngăn đựng đồ dùng, mâm bằng gỗ sơn đen...
- Nhà cụ Nguyễn Sinh Nhậm: nơi cụ Nguyễn Sinh Sắc và gia đình đã ở nhiều năm, gồm nhà chính, nhà ngang, vườn.
- Nhà thờ họ Nguyễn Sinh: được xây dựng trên mảnh đất hương hỏa của dòng họ, với kết cấu chủ yếu bằng gỗ.
- Nhà cụ cử nhân Vương Thúc Quý: là nhà của gia đình thầy giáo khai tâm của Bác, bao gồm nhà chính và nhà ngang.
- Lò rèn cố Điền: nơi Bác thường đến chơi lúc còn ở làng Sen. Đây là một ngôi nhà nhỏ, mái lá, 3 mặt che phên.
- Giếng Cốc: là nguồn nước sinh hoạt của gia đình. Giếng hình tròn, được kè đá, có 18 bậc lên xuống bằng đá ong.
- Sân vận động làng Sen: là nơi Bác đã gặp gỡ và trò chuyện thân mật cùng bà con, trong hai lần về thăm quê.
- Đền làng Sen: nơi Bác làm việc với Đảng ủy và Ủy ban xã Kim Liên năm 1961. Đền có nhà bái đường và hậu cung.
- Núi Chung: khi còn nhỏ, Bác và các bạn thường đây lên chăn trâu, thả diều, ngắm nhìn phong cảnh quê hương.
- Đền thờ Tướng quân Nguyễn Đắc Đài: Một vị tướng giỏi đời nhà Trần, người đã có công dẹp yên giặc Bồn Man và giặc phương Bắc xâm chiếm đất nước. Hiện ngôi đền này tọa lạc trên Núi Chung và được xây dựng rất đẹp đẽ, tôn nghiêm.
Cụm di tích Quê ngoại Bác Hồ
Địa điểm: Làng Hoàng Trù, xã Kim Liên, huyện Nam Đàn
- Nhà của gia đình Bác Hồ ở Làng Chùa: là nơi cậu bé Nguyễn Sinh Cung (tên Bác lúc còn nhỏ) cất tiếng khóc chào đời. Ngôi nhà gồm ba gian, mái lợp lá, xung quanh che phên.
- Nhà cụ Hoàng Xuân Đường (ông ngoại của Bác Hồ): là nơi vun đắp tình cảm của ông ngoại, bà ngoại và gia đình dành cho Bác. Đây là ngôi nhà tranh, trước và sau che phên.
- Nhà thờ chi họ Hoàng Xuân: do ông Hoàng Xuân Đường (thân sinh của bà Hoàng Thị Loan) hưng công xây dựng vào năm 1882, với kết cấu chủ yếu bằng gỗ, mái lợp ngói.
Cụm Di tích Mộ bà Hoàng Thị Loan
- Khu mộ bà Hoàng Thị Loan: tọa lạc trên lưng chừng ngọn núi Động Tranh, thuộc dãy Đại Huệ. Khu mộ được ốp đá hoa cương, bên trên che mái dốc, phía trước sân dựng một tấm bia bằng đá đen, ghi lại tiểu sử và công lao của bà.
- Mộ cụ Hà Thị Hy (Bà nội của Bác): ốp đá granit nâu sẫm, sân lát đá đen, 4 cột quyết ở phía trước và sau gắn 4 búp sen sứ, màu đỏ thẫm, sát chân mộ đặt lư hương bằng đá hoa cương màu trắng, phía trên dựng bia đá màu đen.
- Mộ cậu Nguyễn Sinh Xin (em trai út của Bác mất khi còn nhỏ): bên trái đường đi lên và cách mộ Khu mộ bà Thị Loan 100m.
Khu vực trưng bày và nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh
Nằm trong khuôn viên Quê Nội, khu trưng bày được xây dựng từ 1970, là bảo tàng đầu tiên trong cả nước trưng bày tiểu sử của Bác. Sau khi hệ thống bảo tàng Hồ Chí Minh ra đời, việc trưng bày ở đây chuyển thành trưng bày bổ sung di tích với những giải pháp mỹ thuật sáng tạo nhằm tôn vinh các tài liệu, hiện vật, tạo được cảm xúc, hấp dẫn người xem. Toàn bộ phòng trưng bày tiểu sử của Bác trước đây được chuyển sang chủ đề hoàn toàn mới mẻ: tình cảm của đồng bào, đồng chí trong nước và bạn bè quốc tế đối với Bác.
Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh bổ sung thêm cho Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Kim Liên hoàn thiện mô hình Di tích - Bảo tàng - Tưởng niệm, góp phần quan trọng trong việc phát huy tình cảm thiêng liêng của nhân dân đối với Bác.
Hàng năm vào những ngày lễ, đặc biệt là dịp sinh nhật Bác (ngày 19/5), nhân dân từ khắp mọi miền đất nước lại về đây thăm quê hương Bác Hồ - Khu di tích Kim Liên (Nam Đàn, Nghệ An) để tưởng nhớ công ơn to lớn của Người, và tham dự Lễ hội làng Sen quê Bác khai mở từ “Liên hoan tiếng hát làng Sen”. Đây cũng là dịp để các đoàn nghệ thuật quần chúng trong cả nước gặp gỡ, giao lưu và cùng nhau trình diễn những tiết mục đặc sắc.
- Ngoài ra, khu di tích Kim Liên còn là địa điểm tổ chức nhiều buổi sinh hoạt chính trị lớn, những nghi lễ của các cấp chính quyền, đoàn thể. Đồng thời, quê của Bác Hồ cũng là điểm về nguồn giá trị trong các tuyến du lịch Nghệ An...
- Đặc biệt, bắt đầu từ tháng 9/2015, Nam Đàn triển khai trình diễn dân ca ví dặm Nghệ Tĩnh (Di sản văn hóa phi thể của nhân loại) tại Khu di tích Kim Liên vào 2 ngày thứ 7 và Chủ nhật hàng tuần trong các dịp lễ lớn để phục vụ du khách về thăm Quê Bác.
(Kim Cương tổng hợp)
